Prostat, erkeklerde idrar yolu ve üreme sisteminin önemli bir parçası olan bir bezdir. Yaş ilerledikçe prostat ile ilgili sorunların ortaya çıkma olasılığı artar. Prostat büyümesi (benign prostat hiperplazisi), prostat iltihaplanması (prostatit) ve prostat kanseri bu sorunların başlıcaları arasındadır.
Prostat bezinin ilerleyen yaşla büyümesi çeşitli araştırmaların konusu olmuştur. Prostat bezindeki hiperplazi denilen hücre çoğalmasının altında yatan sebepler başlıca, yaşlanma, hormonal düzensizlikler (testosteron ve östrojen arasındaki dengesizlikler, sex hormon bağlayıcı globulin miktarındaki artş vs), metabolik sebepler sayılabilir.
Bitkisel tedaviler veya alınan gıdalar prostat büyümesine sebep olan mekanizmalara etki ederek hastalarımızın şikayetlerinde düzelmelere yol açarlar. İçerdikleri fitosteroller, ß-sitosterol, yağ asitleri ve lektinler aracılığı ile laboratuvar çalışmalarında etkili bulunmuştur. Bitki ekstraktlarının deneysel çalışmalarda anti-inflamatuar, anti-androjenik ve östrojenik etkiler gösterebildiği; cinsel hormon bağlayıcı globülini azalttığı, aromataz, lipojenaz, prostatik hücrelerin büyüme faktörü ile uyarılmış çoğalması, α-adrenoseptörler, 5 α-redüktaz, muskarinik asetilkolin reseptörleri, dihidropiridin reseptörleri ve vanilloid reseptörlerini inhibe ettiği; ayrıca serbest radikalleri nötralize ettiği görülmüştür.
İçindekiler
Prostat Sağlığına Katkı Sağlayan Besinler
1. Domates
Domates, likopen adı verilen güçlü bir antioksidan içerir. Araştırmalar, likopenin prostat kanseri riskini azalttığını ve prostat büyümesine karşı koruyucu bir etkisi olduğunu göstermiştir. Domatesi pişmiş olarak tüketmek, likopenin biyoyararlanımını artırır. Bu nedenle domates çorbası, sosu ya da püresi tercih edilebilir.
2. Yeşil Çay
Yeşil çay, kateşinler adı verilen antioksidanlar içerir. Bu bileşiklerin prostat kanserini önlemeye yardımcı olabileceği ve prostat büyümelerine karşı koruma sağlayabileceği düşünülmektedir. Günde 2-3 fincan yeşil çay tüketmek bu faydalardan yararlanmayı sağlayabilir.
3. Balık
Omega-3 yağ asitleri, prostat iltihabını azaltmaya ve genel prostat sağlığını desteklemeye yardımcı olabilir. Somon, uskumru, sardalya ve ton balığı gibi yağlı balıklar omega-3 yağ asitleri açısından zengindir.
4. Ceviz ve Fındık
Ceviz ve fındık gibi kuruyemişler, prostat sağlığı için faydalı olan selenyum, çinko ve E vitamini gibi besin öğelerini içerir. Bu mineraller ve vitaminler, prostat üzerinde koruyucu etkiler sağlayabilir.
5. Nar
Nar suyu, antioksidanlar açısından zengindir ve prostat kanserine karşı koruyucu etkileri olduğu bilinmektedir. Nardaki polifenoller, serbest radikallerle savaşarak prostat dokusunun sağlığını destekler.
6. Kabak Çekirdeği
Kabak çekirdeği, çinko açısından zengin bir besindir. Çinko, prostat bezinin doğru çalışması için kritik bir mineraldir. Kabak çekirdeği yağı da prostat büyümelerini azaltmaya yardımcı olabilir.
7. Brokoli ve Brüksellahanası
Brokoli, karnabahar ve Brüksellahanası gibi turpgiller, sulforafan adı verilen bir bileşik içerir. Bu bileşik, prostat kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Haftada 2-3 kez bu sebzeleri tüketmek faydalı olacaktır.
8. Tam Tahıllar
Kepekli tahıllar, lif içerikleri sayesinde prostat sağlığını destekler. Yulaf ezmesi, esmer pirinç ve tam buğday ekmeği gibi gıdalar tercih edilebilir.
Prostatı Destekleyen Bitkiler
1. Saw Palmetto (Sereneo repens- cüce palmiye)
Saw palmetto, cücel palmiye de denilen sereneo repens denilen ağacın özellikle Güney Amerika’da yaygın görülen bir palmiye ağacının meyveleridir. Prostat büyümelerini azaltıcı etkileriyle bilinen bir bitkidir. Araştırmalar, saw palmetto’nun prostat büyümesine bağlı idrar sorunlarını hafifletebileceğini göstermiştir.
Prostat ilaçları ile etkinlik karşılaştırılmaları en fazla yapılan bitkisel tedavi yöntemidir. Kısa süreli kullanımda etkinliği fazla olmamasına rağmen, uzun süreli kullanımda olumsu sonuçlar bildirilmiştir. Özellikle cinsel yan etkilerinin daha az olması nedeniyle hastalar tarafından tercih edilmektedir. Avrupa Üroloji Derneği kılavuzları tarafından da önerilen tedaviler arasına girmiştir.
2. Kabak çekirdeği (Cucurbita pepo – pumpkin seed)
Yapılan deneysel çalışmalarda özellikle iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri modellerinde kabak çekirdeğinin prostat büyümesini engelleyerek etkili olduğu gösterilmiştir.
3. Isırgan Otu (Urtica Duoica)
Isırgan otu kökünden elde edilen ekstrakt, prostat büyümelerini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu bitki, idrar akışını düzenlemeye ve idrar yolu enfeksiyonlarını azaltmaya katkı sağlar.
4) Secale Cereale (Delice otu)
Çavdar bitkisinin polenlerinden elde edilir ve özellikle antiinflamatuar etkisi nedeniyle bakteriyel olmayan kronik prostatit çalışmalarında etkisi gösterilmiştir.
5. Afrika erik ağacı özü (Pygeum africanum)
Pygeum africanum, Afrika’da yetişen bir ağaçtır ve kabuğundan elde edilen ekstre, prostat sağlığını desteklemek için kullanılır. Prostat büyümelerine karşı etkili olduğu bilinmektedir.
6. Zerdeçal
Zerdeçal, curcumin adı verilen aktif bir bileşik içerir. Bu bileşik, prostat kanseri ve iltihaplanma riskini azaltabilir. Zerdeçalı yemeklere baharat olarak eklemek veya takviye olarak kullanmak prostat sağlığını destekleyebilir.
6. Yakı otu (Epilobium parviflorum)
Bu bitkinin özleri özellikle çay halinde tüketilmektedir. Antioksidan ve antiinflamatuar etkiye sahip olup özellikle prostatit ve idrar yolu enfeksiyonlarında etkili olduğu bilinmektedir.
7. Reishi Mantarlı (Ganoderma lucidum)
Reishi mantarı, prostat kanseri ve prostat iltihabını azaltmaya yardımcı olan anti-enflamatuar ve antioksidan bileşikler içerir. Çay olarak veya takviye şeklinde tüketilebilir.
Sonuç
Prostat sağlığını korumak ve desteklemek için dengeli bir beslenme planı oluşturmak önemlidir. Likopen, omega-3 yağ asitleri, çinko ve antioksidanlar açısından zengin besinleri tüketmek; saw palmetto, ısırgan otu ve zerdeçal gibi bitkisel takviyelerden yararlanmak prostat sorunlarının önlenmesinde ve tedavisinde etkili olabilir. Ancak, her zaman bir doktora danışmadan herhangi bir diyet değişikliği veya takviye kullanımına başlanmamalıdır.