HPV aşısı nedir, Gardasil 9 neden en kapsamlı aşıdır, erkekler de aşı olmalı mı, HPV pozitif bireyler için aşı gerekli mi? Bu rehberde doz takvimi, yan etkiler ve sık sorulan sorularla HPV aşısının kanserden koruyan gücünü anlatıyoruz.
HPV aşısı, günümüzde kanserin önlenmesinde kullanılan en etkili yöntemlerden biridir. Gardasil 9, en kapsamlı HPV aşısı olarak, rahim ağzı ve genital kanserlerin %90’ından fazlasına neden olan 9 farklı HPV tipine karşı koruma sağlar. İnsanların yaklaşık %80’i yaşamları boyunca HPV ile karşılaşır ve bu enfeksiyonun ölümcül komplikasyonlarından korunmanın en güvenilir yolu aşılamadır.
İçindekiler
HPV ve Kanser İlişkisi
Human Papilloma Virus (HPV), cinsel yolla bulaşan en yaygın virüstür ve insanlığın %80’i hayatının bir döneminde HPV ile karşılaşır. HPV’nin yüksek riskli tipleri, rahim ağzı kanseri vakalarının %99’undan fazlasının; anal, penis, vajen, vulva ve ağız‑boğaz kanserlerinin de büyük bölümünün baş sorumlusudur. Kısacası HPV, kadın‑erkek fark etmeksizin kanser tetikleyici bir faktördür.
HPV Aşısı Nasıl Çalışır?
HPV aşısı, virüs parçacıklarına benzeyen ancak DNA içermeyen protein kapsüller (VLP) içerir. Bu VLP’ler, bağışıklık sistemini harekete geçirir ve yüksek seviyede nötralizan antikor oluşmasını sağlar. Böylece vücut, gerçek virüsle karşılaştığında onu etkisiz hâle getirir. Aşı enfeksiyonu tedavi etmez ancak yeni enfeksiyonları ve HPV’ye bağlı kanser öncülü lezyonları önler.
Gardasil 9 Neden “Altın Standart”?
- 9 tip koruma: 6 & 11 (genital siğiller), 16 & 18 (kanserlerin > %70’i), 31‑33‑45‑52‑58 (kalan yüksek riskin büyük kısmı)
- Kapsamlı klinik veriler: 10+ yıllık takiplerde %90’ın üzerinde kalıcı koruma
- Global popülerlik: Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) önerdiği öncelikli HPV aşısı
Kimler ve Ne Zaman Aşı Olmalı?
| Yaş Grubu | Doz | Takvim |
| 9‑14 yaş | 2 doz | 0 ve 6. ay |
| 15‑45 yaş | 3 doz | 0, 2. ve 6. ay |
- İdeal yaş: 9‑14 çünkü bağışıklık yanıtı en yüksek ve cinsel temas başlamadan koruma sağlanır.
- 26 yaşa kadar herkese kesin öneri, 45 yaşa kadar fayda mevcut. Aşı kararı kişisel risk değerlendirmesiyle verilir.
Erkeklerde HPV Aşısı Şart mı?
Evet mutlaka öneriyorum. Çünkü erkekler:
- Penis, anüs ve orofarinks kanserleri riski taşır.
- Genital siğillerin yarıdan fazlası erkeklerde görülür.
- Taşıyıcıdır; semptomsuz partnerine virüs geçirebilir.
Gardasil 9, erkeklerde siğillere karşı %90, anal kanser öncülü lezyonlara karşı %85’e varan koruma sağlar. “Aşı kadın işi” efsanesini kırmak toplumsal sorumluluktur.
HPV Pozitif Bireylerde Aşı Faydalı mı?
- Tedavi etmez: Mevcut lezyonu veya virüsü temizlemez.
- Yeni tipleri engeller: Kişi yalnızca tek bir tip ile enfekte olsa bile, Gardasil 9’un kapsadığı diğer sekiz tipe karşı koruma kazanır.
- Nüksleri azaltabilir: Çalışmalar, aşı sonrası siğil ve lezyon tekrarının %50’ye kadar azaldığını gösterir.
Bu nedenle HPV DNA’sı pozitif çıkan hastalar bile aşıdan kayda değer ek koruma sağlar.
Yan Etkiler ve Güvenlik
- Lokal reaksiyon: Enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık (en yaygın, %20‑40).
- Sistemik: Hafif ateş, baş dönmesi, yorgunluk (genellikle 24‑48 saat).
- Ciddi yan etki: Anafilaksi son derece nadirdir (milyonda <1).
- Yaygın aşı karşıtı iddiaların (kısırlık, nörolojik bozukluk) bilimsel dayanağı yoktur.
350 milyon dozda ciddi yan etki bildirim oranı %0,003’tür — grip aşısıyla benzer düzeyde güvenlidir.
Sık Sorulan Yanlış İnançlar
| Efsane | Gerçek |
| “Cinsel olarak aktifsem aşı işe yaramaz.” | Aktif olsanız da aşı, maruz kalmadığınız tiplere karşı korur. |
| “Aşı sadece kadınlar için çıkarıldı.” | Erkeklerde kanser ve siğil riskini düşürür, toplumda bulaş zincirini kırar. |
| “Aşı olan, Pap smear yaptırmaz.” | Aşı korusa da %100 değildir; tarama testleri devam etmelidir. |
Aşı Programınızı Nasıl Planlamalısınız?
- Doktorunuza danışın: Yaş, cinsel geçmiş, bağışıklık durumu göz önüne alınarak kişisel risk belirlenir.
- Doz takvimine sadık kalın: İlk dozu olduktan sonra hatırlatıcı mesaj veya randevu sistemi kurun.
- Eşiniz/partnerinizle konuşun: Her iki tarafın aşılanması maksimum koruma demektir.
Sonuç: Kanseri Önleyen Yatırım
HPV aşısı, tıbbın kanseri önleme konusundaki en büyük başarı hikâyelerinden biridir. Gardasil 9 ile:
- Rahim ağzı kanseri riskini %90’dan fazla,
- Erkek genital kanserlerini ve siğilleri dramatik oranda,
- Bulaş zincirini toplum çapında kırmak mümkün.
Ertelemeyin. Bütçeniz, yaşınız veya cinsiyetiniz ne olursa olsun, HPV aşısı sağlığınıza ve sevdiklerinizin geleceğine yapılan güvenli bir yatırımdır.
“HPV aşısı yalnızca bir iğne değildir; geleceğinize yapılmış bir sigortadır.”
Doç. Dr. Abdulkadir Tepeler
Üroloji Uzmanı