İdrar kaçırma tıp dilinde üriner inkontinans olarak bilinen ve her yaş grubundan insanda gelişen bir sağlık sorunudur. İstem dışı ve kontrol edilemeyen idrar yapma durumu olarak tanımlanan idrar kaçırma, sosyal ve kişisel hayati oldukça kötü şekilde etkiler.
Mesanenin aşırı dolmasına bağlı idrarı tutamama hali yaşam kalitesini düşürür, psikolojik sorunlara neden olur. Peki idrar kaçırmada teşhis ve tedavi nasıl olur?
Böbreklerde üretilen idrarın biriktiği kese mesane adı verilir. Mesane kaslarındaki kasılma ve gevşeme hareketleri bölgesel sinirler ile beyin kontrolü altındadır. Normalde içinde idrar bulunan mesane esner ve iç basıncını dengeler. Bu sayede mesanenin dışına açılan kapakçık kapalı tutulur.
Üretra ise mesaneden sonra gelen kanaldır ve üretra salgılanan hormonlarla ve sinir sistemiyle kontrol edilir. İdrar kaçırma durumunda, aşırı dolan mesanede basınç da hızla artar ve üretral basıncı aşar. Bu durumda idrar kanallardan vücut dışına taşar. İdrar kaçırma herkeste görülebilir ve kendi içinde 3 türe ayrılır:
İdrar kaçırma kadın ve erkeklerde görülebilir, ancak daha çok yaşlılarda ve kadınlarda ortaya çıkan bir durumdur.
60 yaş ve üzeri kadınların yaklaşık %25’inde günlük ya da haftalık idrar kaçırma problemi görülür. Bu kişilerde yıllık maliyet oldukça yüksektir ve düzenli bakım yapılmazsa ciltte ülser benzeri daha ciddi komplikasyonlar gelişebilir.
Erkeklerde düz kas fonksiyonlarını bozan durumlara veya cerrahi tedavi sonrası görülebilir.
Yaşlılarda ise geçici idrar kaçırma oldukça yaygın bir sorundur. Enfeksiyon, iltihaplanma, psikolojik etmenler, sınırlı hareket ve kalp yetmezliği gibi pek çok şey bu duruma neden olabilir. Sıkışma tipi idrar kaçırma yaşlılar arasında en yaygın sorunlardandır.
İdrar kaçırma, pek çok fiziksel ve psikolojik nedene bağlı ortaya çıkabilir. En yaygın nedenler şunlardır:
İdrar kaçırma tedavisinde hastanın öyküsü ve genel sağlık durumu oldukça önemlidir. İdrar kaçırmaya neden olan durumlar, hastalığın tipini anlamada etkilidir. Bunun için idrar tahlili, kan testi ve ultrason gibi tetkikler uygulanır. İdrar kaçırmaya neden olan duruma göre tedavi yöntemi değişebilir.
Aşırı kilolu hastalarda öncelik diyet ve egzersiz programı uygulayarak kilo kaybının sağlanmasıdır. Kabız nedeniyle ortaya çıkan durumlarda daha düzenli ve sağlıklı bir diyete geçiş yapılır, ayrıca ilaç tedavisi uygulanır. Kontrolsüz şeker hastalığının varlığında da ilaç tedavisine ek beslenme programı yazılır. Önlem olarak aşırı sıvı alımının önüne geçilir. Alkol ve sigara kullanımı kesilir.
İdrar yolu enfeksiyonlarından kaynaklanan durumlarda antibiyotik tedavisi esastır. Bazı hastalara pelvik ve mesane kaslarını güçlendirici egzersizler de önerilir. Bu egzersizlerle idrarı tutma ve bırakmanın kontrol altına alınması sağlanır.
Gerekli olursa üroloji uzmanları idrar tutamamaya yönelik ilaç tedavisine geçebilir. Prostat büyümesi ve mesane sarkması gibi durumların neden olduğu idrar kaçırma halinde cerrahi operasyon gerekebilir. Tedavi edilmeyen idrar kaçırma sorunu, ileride daha ciddi hastalıklara neden olabilir. Bu nedenle belirtilerin ortaya çıkmasıyla birlikte en kısa sürede uzman hekime başvurulmalıdır. Hasta öyküsü ve detaylı fizik muayene ile hastaya en uygun tedavi yöntemi uygulanır.
Hafif düzeydeki stres idrar kaçırmalarında altta yatan sebepler düzeltilir ve egzersizlerle pelvik kas gücü artırılmaya çalışılır. Bazı hastalarda ilaç tedavisi de tedaviye eklenebilir. Yaşam kalitesini bozan ciddi stres idrar kaçırması olan hastalarda cerrahi tedavi uygulanır. Bu amaçla orta üretra askı ameliyatları (TOT, TVT, mini siling) uygulanır. Hastalarda eşlik eden sistosel, rektosel veya prolapsus varsa aynı seansta uygulanabilir.
Sıkışma tipi idrar kaçırmalarında ilk aşamada yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Ek olarak anti-muskarinik ilaçlar başlanır. Bu ilaçlardan fayda görmeyen veya yan etkileri nedeniyle kullanamayan hastalarda mesane içine botox enjeksiyonu uygulanmaktadır.
