Özellikle ülkemizde yaygın olarak kullanılan Gilabru denilen Viburnum opulus bitkisi özellikle İç Anadoluda yetişir.
Yaprakları, gövdesi ve meyvesinden elde ürün başta taş hastalıkları olmak üzere pek çok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Ödem, inflamasyon çözücü (anti-inflamatuvar), antioksidan, spazm giderici (spazmolitik) etkileri vardır.
Aktarlarda ve bazı ilaç firmaları tarafından özellikle taş sancısı çekenler için çay veya sıvı formlarında takviye edici gıda olarak satılmaktadır.
Böbrek ve üreter taşlarının tedavisinde etkinliğini gösteren ülkemizden araştırmacıların yaptığı araştırmalar da bulunmaktadır.
Gilaburu Böbrek Taşını Eritir Mi?
Böbrek taşı oluşumunda idrar miktarı, pH ve içeriğindeki taş yapan veya taşı önleyen maddelerin miktarı önemli rol oynar. Sitrat ve idrar pH en önemli etkenler olarak göze çarpar. İdrar pH’ı idrarın asidite derecesi olarak tanımlanabilir, idrar pH’ı arttıkça asiditesi azalır.
Özellikle idrar asidik hale geldikçe kalsiyum okzalat ve sistin taşları daha kolay oluşur. İlaç tedavileri özellikle idrar sitrat miktarı ve pH’ı üzerine odaklanmıştır. Bu ilaçların kullanımı biraz zor ve yan etkileri vardır.
Bu yüzden alternatif olarak diyet ve bitkisel tedaviler ön plana çıkmaktadır. Halk arasında Gilaburu denilen Viburnum opulus bitkisi de sitrat içeriği ve antioksidan özelliğinden dolayı böbrek taşı tedavisinde kullanılmaktadır.
Yapılan bir araştırmada okzalat taşı oluşturulan deney hayvanlarında Gilaburu verilen gruplarda kristal oluşumunun azaldığı gösterilmiştir. Bu etkisini idrar sitrat miktarını yükseltip, kalsiyum ve okzalat miktarını da azaltarak yaptığı sonucuna varılmıştır. Limon suyu ve gilaburu’nun içeriklerinin karşılaştırıldığı bir çalışmada ise gilaburu da limon suyuna benzer miktarda sitrat bulunduğu gösterilmiştir.
Gilaburu İdrar Kanalındaki Taşları Düşürür Mü?
Ülkemizde üreter alt uç taşı olan 103 hastanın 53’üne Gilaburu ve ağrı kesici, diğer 50 hastaya ise yalnızca ağrı kesici verilerek Gilaburunun taşın düşmeye olan etkisi araştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda Gilaburu verilen grupta üreter taşının daha kısa sürede ve yüksek oranda düştüğü gösterilmiştir.
Yazarlar Gilaburu içerisinde bulunan scopoletin denen kimyasalın üreter-mesane kaslarında spazmı önlediği, yine gilaburunun ödem çözücü etkisinden dolayı taşın daha kolay düştüğünü savunmuştur. Ancak çalışmanın bilimsel bazı eksik noktaları (düşük hasta sayısı, retrospektif dizayn, plasebo grubu yokluğu ve diğer tedavilerle karşılaştırılmaması gibi) değerini düşürmektedir.
Sonuç olarak Gilaburu üreter taşlarının tedavisinde kılavuzlarda önerilen bir tedavi değildir. Ancak kanıt düzeyi düşük de olsa antispazmolitik özelliğinden dolayı üreter taşlarında bitkisel tedavi olarak kullanılmaktadır.