Libido, ilk defa Sigmoud Freud’un bir öğrencisi tarafından kullanılan bir kelimedir. Freud’a göre libido, yaşam içgüdüsü, enerjisidir. Çoğalmayı, üremeyi dolayısıyla cinsel dürtüleri teşvik eder. Türk Dil Kurumu’na göre libido ‘İnsanın davranışlarının temelini oluşturan cinsel içgüdü’dür.
Tıbbi literatürde libido, cinsel arzu olarak tanımlanır. Her kişinin libido yani cinsel isteği genetik olarak farklı seviyelerde olabilir.
Nörolojik, psikojenik, hormonal ve sosyolojik olaylar libidoyu, cinsel isteği etkileyebilir.
Libidosu yüksek kişiler daha fazla cinsel beraberlik arzular bu durum sonucunda partner arayışına girerler veya mastürbasyon ile baskılamaya çalışırlar.
Libido seviyesi bireysel farklılıklar gösterebilir. Ancak aşırı artmış libido hormonal dengesizlik veya nörolojik bir soruna işaret edebilir.
Libido düşüklüğünde ise cinsel birliktelikten kaçınma özellikle evli çiftler için sorun oluşturur.
Kadın ve erkekte cinsel isteği yöneten mekanizmalar benzer olup beyin, omurilik, sinir sistemi ve hormonlardan oluşur. Libidonun artışı sonucunda cinsel organların kan akımı artar ve peniste ereksiyon gerçekleşir.
Libido cinsel hayatı yönetir ve sağlıklı bir cinsel hayatın sağlık açısından olumlu etkileri vardır: stresi azaltır, kan akımını hızlandırır, mental ve fiziksel direnç artar, özgüveni artırır, uykuyu düzenler.
Kişinin yaşantısına, ilişkilerine, iş ve sosyal yaşantısını olumsuz etkileyecek düzeyde, düşünce ve davranışlarını kontrol altına alan aşırı artmış cinsel arzu durumudur. Duygu durumunu kontrol eden beyinde salgılanan maddelerin (dopamin, seratonin) artması, bazı ilaçlar, epilepsi ve demans gibi sinir sistemi hastalıklarında libido artabilir. Yine bazı psikiyatrik hastalıklarda da artış gösterir.
Artmış libido tedavisi altta yatan sebebe göre uygulanır. İlaçların neden olduğu bir durum var ise ilaç tedavisi değiştirilir veya dozu ayarlanır. Nörolojik bir sorun tespit edilir ise hastalığın tedavisi yapılır.
Artmış libidoya göre azalmış libido daha sık görülen bir durumdur. Libido kişiden kişiye değişiklik göstereceğinden libido azalmasını tanımlamak zordur. Ancak kişinin partnerine karşı cinsel isteğinin azalması olarak tanımlanabilir.
Çiftlerin çatışmaları, erkeklerin yetersizlik endişesi, günlük hayatta yaşanılan stres, ruhsal çöküntüler, fiziksel hastalıklar, artmış iş yükü libido da azalmalara sebep olabilir. Hormon düzeylerindeki değişiklikler de libido düşüklüğüne sebep olabilir. Her iki cinste de testosteron, östrojen, progesteron değişiklikleri libido düşüklüğü yapabilir.
Erkeklik hormonu olan testosteron düşüklüğü erkeklerde en sık görülen libido düşüklüğü sebeplerindendir. Libido düşüklüğüne cinsel güçtü azalma sertleşme bozukluğu da eşlik edebilir.
Kullanılan ilaçlar (bazı tansiyon ilaçları, kemoterapi, kortizol türevleri, mide ilaçları, antidepresanlar, kas artırmak için kullanılan bazı hormon ilaçları) özellikle uzun süreli kullanımda libidoyu düşürebilir. Kronik alkol, sigara kullanımı, tiroid hastalıkları, prolaktin hormon düzeyinde değişiklikler, hipofiz bezi hastalıkları, diyabet ve hipertansiyon da libido düşüklüğü yapabilir.
Libido düşüklüğü sebep olan faktörlerin araştırılması ile başlar. Hastalardan detaylı bir özgeçmişi (kullandığı ilaçlar, ek hastalıkları, alışkanlıkları, aile-sosyal-iş hayatı, yaşadığı stres, depresyon vs) fizik muayene ile değerlendirilir. Gerekli durumlarda kan testleri ile hormonal inceleme yapılır.
Altta yatan sebep (psikojenik faktörler, ilaçlar, hormonal dengesizlikler) ortaya konulur ve buna uygun tedavi yapılır.
Libidonuzu doğal yoldan artırmak mümkündür. Bu amaçla öneriler şunlardır:
